metricas
covid
Gastroenterología y Hepatología 28ª Reunión Anual de la Asociación Española de Gastroenterología SESIÓN PLENARIA
Información de la revista

Congreso

Comunicación
5. SESIÓN PLENARIA
Texto completo
Descargar PDF
Compartir
Compartir

IMPACTO DE LA CIRUGÍA ONCOLÓGICA DE RESCATE EN LA SUPERVIVENCIA LIBRE DE PROGRESIÓN EN CÁNCER COLORRECTAL PT1 TRATADO CON RESECCIÓN LOCAL: ESTUDIO DE COHORTE NACIONAL

María Daca-Álvarez1,2,3,4, Diana Zaffalon5, Isabel Portillo6, Luis Bujanda7, Inés Gil-Lasa7, Gemma Ibáñez-Sanz8,9, Alberto Herreros-de-Tejada10, Inmaculada Salces11, Lara Aguilera12, Marta Ponce13, Ángeles Pizarro14, David Barquero15, Ignasi Puig16,17,18, Pilar Diez Redondo19, Fernando Martínez de Juan20, Víctor Jair Morales21, Marco Alburquerque22, Salvador Machlab23,24, Ángel Ferrández25, Beatriz Peñas26, Álvaro Díaz-González27, Lluïsa Sargatal5, Rodrigo Jover28, Luis Hernández29, Alberto Pérez Pedrosa30, Eva Musulen31, Goretti Hernández32, Marita Trelles33, Akiko Ono34, Jorge López Vicente35, Angelo Brunori1,2,36, Ricard Prat1,2,36, Karmele Saez de Gordoa4,37, Miriam Cuatrecasas4,37, Iria Perales3,38, José Ríos3,38, Uri Ladabaum39 y María Pellisé1,2,3,4

1Departamento de Gastroenterología, Hospital Clínic de Barcelona. 2Centro de Investigación Biomédica en Red en Enfermedades Hepáticas y Digestivas (CIBEREHD). 3Institut d'Investigacions Biomédiques August Pi i Sunyer, Barcelona. 4Facultat de Medicina i Ciències de la Salud, Universitat de Barcelona. 5Departamento de Gastroenterología, Consorci Sanitari de Terrassa. 6Dirección General de Osakidetza-Servicio Vasco de Salud. Instituto de Investigación BioBizkaia, Vizcaya. 7Department of Gastroenterology, BioGipuzkoa Health Research Institute. Centro de Investigación Biomédica en Red de Enfermedades Hepáticas y Digestivas (CIBERehd), Universidad del País Vasco (UPV/EHU), San Sebastián. 8ICO Institut Català d'Oncologia, Barcelona. 9Hospital Universitari de Bellvitge, ONCOBELL Program, Bellvitge Biomedical Research Institute (IDIBELL), Barcelona. 10Hospital Universitario Puerta de Hierro, Madrid. 11Hospital Universitario 12 de Octubre, Madrid. 12Hospital Vall d'Hebron, Barcelona. 13Hospital Clínico de Valencia. 14Hospital Universitario Virgen del Rocío, Sevilla. 15Hospital Moisès Broggi, Sant Joan Despí. 16Althaia Xarxa Assistencial Universitària de Manresa. 17Facultat de Medicina, Universitat de Vic-Central de Cataluña (UVIC-UCC), Vic. 18Gastrointestinal Oncology Endoscopy and Surgery (GOES) research group, Institut de Recerca i Innovació en Ciències de la Vida i de la Salut a la Catalunya Central. 19Hospital Universitario Río Hortega, Valladolid. 20Instituto Valenciano de Oncología, Valencia. 21Hospital General de Granollers. 22Hospital de Palamós. 23Institut d‘Investigació i Innovació Parc Taulí I3PT, Parc Taulí Hospital Universitari, Sabadell. 24Departamento de Medicina. Universitat Autónoma de Barcelona. 25Hospital Clínico Universitario Lozano Blesa, Zaragoza. 26Hospital Universitario Ramón y Cajal, Madrid. 27Departamento de Gastroenterología y Hepatología, Fundación Instituto de Investigación Marqués de Valdecilla (IDIVAL), Hospital Universitario Marqués de Valdecilla, Santander. 28Servicio de Medicina Digestiva, Hospital General Universitario Dr. Balmis, Instituto de Investigación Sanitaria ISABIAL, Departamento de Medicina Clínica, Universidad Miguel Hernández, Alicante. 29Hospital Santos Reyes, Aranda de Duero. 30Complexo Hospitalario de Ourense. 31Hospital Universitari General de Catalunya-Grupo Quironsalud, Institut de Recerca contra la Leucèmia Josep Carreras, Barcelona. 32Servicio de Aparato Digestivo, Hospital Universitario de Canarias. 33Hospital de Inca. 34Hospital Virgen de la Arrixaca, Murcia. 35Hospital Universitario de Móstoles. 36Institut d'Investigacions Biomédiques August Pi i Sunyer, Barcelona. 37Departamento de Patología, Centro de Diagnóstico Biomédico (CDB), Hospital Clínic de Barcelona. 38Departamento de Farmacología Clínica, Hospital Clínic y Centro de Estadística Médica, Barcelona. 39Division of Gastroenterology and Hepatology, Department of Medicine, Stanford University School of Medicine, Stanford, California, EE. UU.

Introducción: El cáncer colorrectal pT1 (CCRpT1) tiene un pronóstico muy favorable y puede tratarse de manera local, pero más de la mitad de estos casos son tratados con cirugía. Entre los pacientes operados, solo entre el 2% y el 10,5% presentan metástasis en los ganglios linfáticos y menos del 20% tienen un tumor residual. Por lo tanto, se puede concluir que la cirugía representa un sobretratamiento para muchos pacientes. Hasta la fecha, no existe un ensayo aleatorizado que evalúe el papel de la cirugía tras la resección local del CCR pT1, por lo que el objetivo del estudio es comparar la cirugía oncológica de rescate versus el seguimiento clínico en pacientes con CCR pT1 tratados localmente, centrándose en la supervivencia libre de progresión (PFS) en una gran cohorte retrospectiva nacional.

Métodos: Estudio retrospectivo multicéntrico de cohorte (Consorcio EpiT1, España) incluyó todos los casos de CCR pT1 diagnosticados entre 2007 y 2018, independientemente del tratamiento recibido, con un seguimiento de 6 años. Los resultados principales incluyeron PFS, mortalidad específica por cáncer y recurrencia para la comparación entre dos estrategias tras la resección local completa: cirugía oncológica de rescate frente a solo seguimiento clínico. Se realizó una estimación del riesgo relativo mediante modelos de Cox ponderados por el método de ponderación inversa por probabilidad de tratamiento (IPTW) para mitigar el efecto de posibles factores de confusión.

Resultados: Se analizaron un total de 2.379 pacientes con CCR pT1 que se sometieron a resección local: 1.439 (60,8%) recibieron seguimiento clínico y 928 (39,2%) se sometieron a cirugía de rescate. No se encontraron diferencias significativas en la PFS entre la cirugía y el seguimiento clínico (95,8 vs. 96,4%; HR 0,73, IC95% 0,48-1,10; p = 0,129) ni en la mortalidad específica por cáncer (2,3 vs. 1,8%; HR 0,83, IC95% 0,48-1,43; p = 0,500). La cirugía de rescate se asoció con una reducción significativa en la recurrencia general (3,5 vs. 3,2%; HR 0,59, IC95% 0,37-0,95; p = 0,030), particularmente en la recurrencia endoluminal (0,5 vs. 0,9%; HR 0,26, IC95% 0,09-0,78; p = 0,016), mientras que no se observaron diferencias en la recurrencia a distancia (2,8 vs. 2,6%; HR 0,66, IC95% 0,39-1,11; p = 0,114). El análisis estratificado por riesgo histológico no reveló diferencias en la PFS, la mortalidad específica por cáncer ni la recurrencia general entre los grupos de alto y bajo riesgo. Sin embargo, los pacientes de alto riesgo que se sometieron a cirugía de rescate mostraron tasas más bajas de recurrencia endoluminal (0,8 vs. 1,9%; HR 0,30, IC95% 0,10-0,94; p = 0,040).

Conclusiones: En el CCRpT1 resecado localmente, la cirugía de rescate no mejora la supervivencia libre de progresión ni la mortalidad específica por cáncer, incluso en tumores de alto riesgo histológico. Sin embargo, reduce significativamente la recurrencia, particularmente la endoluminal, con beneficios notables en pacientes de alto riesgo.

Listado de sesiones