Buscar en
Gaceta Médica de Bilbao
Toda la web
Inicio Gaceta Médica de Bilbao Las encefalopatias espongiformes o enfermedades por priones en el pais vasco
Información de la revista
Vol. 104. Núm. 2.
Páginas 64-69 (Enero 2007)
Compartir
Compartir
Descargar PDF
Más opciones de artículo
Vol. 104. Núm. 2.
Páginas 64-69 (Enero 2007)
Acceso a texto completo
Las encefalopatias espongiformes o enfermedades por priones en el pais vasco
Spongiform encephalopathies or prion diseases in the Basque Country
Entzefalopatia espongiformeak edo prionek eragindako gaixotasunak euskal herrian
Visitas
4721
Juan J. Zarranz1,
Autor para correspondencia
juanjose.zarranzimirizaldu@osakidetza.net

Correspondencia: Juan José Zarranz Imirizaldu. Servicios y Cátedra de Neurología, Hospital de Cruces, Plaza de Cruces s/n., 48903 Barakaldo. Bizkaia. España UE.
, José Mª. Arteagoitia2, Begoña Atares3, Ana Belén Rodríguez-Martínez4, Marian Martínez-de-Pancorbo4, Ramón A. Juste5, Joseba M. Garrido5
1 Servicio y Cátedra de Neurología. Hospital de Cruces. Servicio Vasco de Salud-Osakidetza. Departamento de Neurociencias. UPV-EHU.
2 Servicio de Vigilancia Epidemiológica. Departamento de Sanidad y Consumo. Gobierno Vasco.
3 Servicio de Anatomía Patológica. Hospital de Txagorritxu. Servicio Vasco de Salud-Osakidetza.
4 Departamento de Zoología y Dinámica Celular, Facultad de Farmacia, Banco de ADN, Universidad del País Vasco- Euskal Herriko Unibertsitatea.
5 Instituto Vasco de Investigación y Desarrollo Agrario, NEIKER, Derio.
Este artículo ha recibido
Información del artículo
Resumen

El Departamento de Sanidad del Gobierno Vasco estableció en 1995 el Registro de Enfermedades Espongiformes siguiendo directrices de una Acción Concertada Europea. Objetivo principal, detectar posibles casos de vECJ. Otros objetivos: conocer la incidencia y distribución de las EETH, su perfil clínico, genético e histopatológico, identificar los posibles casos yatrógenos, identificar nuevos factores de riesgo y permitir comparaciones con otros países. El registro es de base poblacional y abarca a todo el País Vasco. Definición de caso bajo sospecha clínica. Criterios diagnósticos especificados. Participan los especialistas de Neurología con laboratorios de referencia y los Servicios de Epidemiología. Las EETH son de declaración obligatoria desde el 2001. Recogida de datos retrospectiva de 1993 a 1994, prospectiva desde 1995.

Se han notificado 85 casos hasta diciembre 2005. Se han practicado 51 autopsias. Quince fueron no casos (falsos positivos). Casos esporádicos 51 (30 confirmados por autopsia). Casos genéticos 19 (confirmados por estudio molecular). La calidad del registro ha mejorado paulatinamente sobre todo a partir del 2000. Se incrementan las notificaciones y se ha practicado casi el 100% de las autopsias en los últimos años. Promedio de casos esporádicos anuales entre 1993 y 1999 de 2′2 (tasa 1 × millón hab.) que creció a 5′5 entre 2000 y 2005 (tasa 2′6 × millón). En 2005, 10 casos declarados (8 confirmados hasta el momento) (tasa 3′7 × millón). De los 19 casos genéticos, 2 portaban la mutación E200K y 17 la mutación D178N. Los casos esporádicos se reparten entre los tres territorios de la CAV en relación aproximada a la población. Sin embargo hay una mayor tasa de casos genéticos en Álava (probable efecto fundador de la mutación D178N)

La colaboración de todos los profesionales implicados en la detección, estudio y notificación de los casos ha sido excelente. La tasa de autopsias mejora (buen funcionamiento del sistema de autopsias en un centro de referencia). La tasa de notificación de EETH en la CAV es la más alta de Europa. Es preciso estudiar si esto se explica sólo por la alta detección de los casos. En la CAV se ha descrito el primer cluster mundial de la mutación D178N. Esta mutación se ha generado independientemente en otras familias procedentes de diferentes regiones de España.

Palabras clave:
Encefalopatías espongiformes
prion
enfermedad de Creutzfeldt-Jakob
Insomnio Letal Familiar
Summary

Following the European Community directives, the Basque Health Service established in 1995 an Epidemiologic Registry for Spongiform Encephalopaties in humans (HSE). Its main objective, is to detect possible cases of vCJD. Secondary objectives are: to know the true incidence and prevalence of HSE in our community, to define they clinical, genetic, histopathologic and biochemical characteristics; to detect new cases of yatrogenic transmission, to identify any possible new route of transmission and to allow comparisons with other European Countries. The registry covers the whole Basque Country. Cases are clinically ascertained by neurologists through specified diagnostic criteria supported by reference laboratories and epidemiologic assistance. The HSE are of compulsory declaration since 2001. The Registry data were collected retrospectively between 1993 and 1995 and prospectively thereafter.

A total number of 85 cases were referred to the Registry up to December 2005. Autopsies were performed in 51 patients (15 of them were “no cases” or false positives). The remaining 70 cases comprise 50 sporadics (30 definitive by neuropathology) and 19 genetics (all confirmed by molecular analysis). The quality of references improved with the time as well as the number of autopsies reaching near 100% in the lasts years. The number of cases also increase from an annual rate of 1 per million in the period 1993-1999 to a 2′6 per million between 2000 and 2005.

Seventeen out of the 19 genetic cases carried the D178N mutation and the other two cases carried the E200K mutation. While sporadic cases were distributed in the three territories of the Basque Country proportionally to the population, genetic cases clearly predominated in Alava, probably due to a founder effect of the D178N mutation.

The Basque Epidemiologic Registry for HSE has achieved its objectives at an excellent level. The rate of HSE in the Basque Country is the highest in Europe. This could be explained by a comprehensive ascertainment by the neurologists but deserves further research of other explanations. We have disclosed the first world wide cluster of the D178N mutation. This mutation emerge independently in other Spanish families.

Key words:
Spongiform encephalopathies
prion
Creutzfeldt-Jakob disease
Fatal Familial Insomnia
Laburpena

Eusko Jaurlaritzako Osasun Sailak Gaixotasun Espongiformeen Erregistroa egin zuen 1995ean, Europako Ekintza Itaunduen irizpideen arabera. Helburu nagusia vECJ kasuak hautematea zen. Bestelako helburuak honako hauek ziren: EETHen intzidentzia eta banaketa ezagutzea, haien profil kliniko, genetiko eta histopatologikoa ezagutzea, kasu yatrogenoen berri izatea, arrisku faktore berriak atzematea eta beste herrialde batzuekin alderaketak egitea.

Materiala eta metodoa

Erregistroak Euskal Herri osoa hartzen du, eta haren oinarria herritarrek osatzen dute. Susmo klinikoko kasuak definitu dira. Diagnostiko irizpideak zehaztuta daude. Erreferentziako laborategiak dituzten Neurologia espezialistek eta Epidemiologia Zerbitzuek parte hartzen dute. 2001. urteaz gero, EETHak nahitaez adierazi behar dira. 1993-1994 urteei dagokienez, atzera begirako datu bilketa egin da, eta 1995az gero aurrera begirakoa. 2005eko abendura arte, 85 kasu jaso, eta 51 autopsia egin ziren. Kasu horietatik 15 ez-kasu izan ziren (faltsu positiboak); 51 esporadikoak (30 autopsia bidez baieztatuak); eta, 19 genetikoak (ikerketa molekularren bidez baieztatuak). 2000. urteaz gero, erregistroaren kalitatea hobetzen joan da. Jakinarazpenak areagotu, eta autopsien ia %100 egin dira azken urteotan. 1993-1999. urteetan kasu esporadikoen batez bestekoa 2,2 izan zen (milioi biztanleko tasa: 1) eta, 2000-2005. urteetan 5,5era iritsi zen (milioi biztanleko tasa: 2,6). 2005ean 10 kasu hauteman ziren (orain arte 8 baieztatuak) (milioi biztanleko tasa: 3,7). 19 kasu genetikoetatik, 2k E200K mutazioa zuten eta 17k D178N mutazioa. Kasu esporadikoak EAEko hiru lurraldeetan berdin banatuta daude, biztanleriaren arabera gutxi gorabehera. Dena den, Araban dago kasu genetikoen tasarik altuena (D178N mutazioaren eragin sortzailea, ziur asko).

Kasuak hautematen, ikertzen eta jakinarazten jardun duten profesionalek eskainitako laguntza bikaina izan da. Autopsien tasak hobera egin du (erreferentziako zentro bateko autopsia sistemak ongi funtzionatu du). EAEko EETHen jakinarazpen tasa Europako altuena da. Aztertu behar da hori kasuen hautemate kopuru altuaren eraginez bakarrik gertatzen den ala ez. EAEn D178N mutazioaren munduko lehen klusterra deskribatu da. Mutazio hori Espainiako hainbat eskualdetatik etorritako beste familia batzuetan sortu da.

Hitz gakoak:
Entzefalopatia espongiformeak
priona
Creutzfeldt-Jakob-en gaixotasuna
Familiako Insomnio Letala
El Texto completo está disponible en PDF
Bibliografía
[1.]
Zarranz J.J., Forcadas I., González-Gorospe F..
Sobre un caso de enfermedad de Creutzfeldt-Jakob.
Gac Med Bilbao., 73 (1976), pp. 171-175
[2.]
Gibbs C.J. Jr., Gajdusek D.C., Asher D.M., et al.
Creutzfeldt-Jakob disease (spongiform encephalopathy): transmission to the chimpanzee.
Science, 161 (1968), pp. 388-389
[3.]
Prusiner S.B..
Novel proteinaceous infectious particles cause scrapie.
Science, 216 (1982), pp. 136-144
[4.]
Will R.G., Ironside J.W., Zeidler M., et al.
A new variant of Creutzfeldt-Jakob disease in the UK.
Lancet, 347 (1996), pp. 921-925
[5.]
Hill A.F., Desbruslais M., Joiner S., et al.
The same prion strain causes vCJD and BSE.
Nature, 389 (1997), pp. 448-450
[6.]
Zarranz J.J., Digon A., Atares B., et al.
Familial Prion Diseases in the Basque Country (Spain).
Neuroepidemiology, 24 (2004), pp. 103-109
[7.]
Gomez, N. Benedicto, L. Geijo, M.V. Garrido, J. Garcia-Crespo, D.,; Korkostegi, J.L. Hurtado, A. and Juste, R.A. Use of immunodiagnostic tests on an outbreak of scrapie in Latxa sheep: pathogenetic and epidemiologic implications. Small Ruminant Research (Enviado)
[8.]
Rodriguez-Martinez A.B., Barreau C., Coupry I., et al.
Ancestral origin of the prion protein gene mutation D178N in the Basque Country.
Hum Genet., 117 (2005), pp. 61-69
[9.]
Head M.W., Bunn T.J., Bishop M.T., McLoughlin V., Lowrie S., McKimmie C.S., Williams M.C., McCardle L., MacKenzie J., Knight R., Will R.G., Ironside J.W..
Prion protein heterogeneity in sporadic but not variant Creutzfeldt-Jakob disease: UK cases 1991-2002.
Ann Neurol., 55 (2004), pp. 851-859
[10.]
Parchi P., Castellani R., Capellari S., Ghetti B., Young K., Chen S.G., Farlow M., Dickson D.W., Sima A.A., Trojanowski J.Q., Petersen R.B., Gambetti P..
Molecular basis of phenotypic variability in sporadic Creutzfeldt-Jakob disease.
Ann Neurol., 39 (1996), pp. 767-778
[11.]
Brown P., Preece M.A., Will R.G..
“Friendly fire” in medicine: hormones, homografts, and Creutzfeldt-Jakob disease.
Lancet, 340 (1992), pp. 24-27
[12.]
Martinez Lage J.F., Poza M., Sola J., et al.
Accidental transmission of Creutzfeldt-Jakob disease by dural cadaveric grafts.
J Neurol Neurosurg Psychiatry, 57 (1994), pp. 1091-1094
[13.]
D'Aignaux J.N.H., Cousens S.N., Smith P.G..
Predictability of the UK variant Creutzfeldt-Jakob disease epidemic.
Science, 294 (2001), pp. 1729-1731
[14.]
Mitrova E..
Some new aspects of CJD epidemiology in Slovakia.
Eur J Epidemiol., 7 (1991), pp. 439-449
[15.]
Zilber N., Kahana E., Abraham M..
The Libyan Creutzfeldt-Jakob disease focus in Israel: an epidemiologic evaluation.
Neurology, 41 (1991), pp. 1385-1391
[16.]
Lugaresi E., Medori R., Montagna P., et al.
Fatal familial insomnia and dysautonomia with selective degeneration of thalamic nuclei.
N Engl J Med., 315 (1986), pp. 997-1003
[17.]
Medori R., Tritschler H.J., LeBlanc A., et al.
Fatal familial insomnia, a prion disease with a mutation at codon 178 of the prion protein gene.
N Engl J Med., 326 (1992), pp. 444-449
[18.]
Goldfarb L.G., Petersen R.B., Tabaton M., et al.
Fatal familial insomnia and familial Creutzfeldt-Jakob disease: disease phenotype determined by a DNA polymorphism.
Science, 258 (1992), pp. 806-808
[19.]
Zarranz J.J., Digon A., Atarés B., et al.
Phenotypic variability in familial prion diseases due to the D178N mutation.
J Neurol Neurosurg Psychiatry, 76 (2005), pp. 1491-1496
Copyright © 2007. Academia de Ciencias Médicas de Bilbao
Opciones de artículo
Herramientas